พุทธสุภาษิต
พุทธสุภาษิต
============
๑.กัมมวรรค - หมวดกรรม
============
คำบาลี = กมฺมํ สตฺเต วิภชติ ยทิทํ หีนปฺปณีตตาย.
คำอ่าน = กัมมัง สัดเต วิภะชะติ ยะทิทัง หีนับปะนีตะตายะ
คำแปล = กรรมย่อมจำแนกสัตว์ คือให้ทรามและประณีต.
คำบาลี = ยงฺกิญฺจิ สิถิลํ กมฺมํ น ตํ โหติ มหปฺผลํ.
คำอ่าน = ยังกินจิ สิถิลัง กัมมัง นะตังโหติ มะหับผะลัง
คำแปล = การงานอะไร ๆ ที่ย่อหย่อน ย่อมไม่มีผลมาก.
คำบาลี = สานิ กมฺมานิ นยนฺติ ทุคฺคติ
คำอ่าน = สานิ กัมมานิ นะยันติ ทุกคะติ
คำแปล = กรรมชั่วของตนเอง ย่อมนำไปสู่ทุคติ.
คำบาลี = สาธุ ปาเปน ทุกฺกรํ.
คำอ่าน = สาธุ ปาเปนะ ทุกกะรัง
คำแปล = ความดี อันคนชั่วทำยาก.
คำบาลี = อกตํ ทุกฺกฏํ เสยฺโย.
คำอ่าน = อะกะตัง ทุกกะตัง เสยโย
คำแปล = ความชั่ว ไม่ทำเสียเลยดีกว่า.
คำบาลี = ปจฺฉา ตปฺปติ ทุกฺกฏํ.
คำอ่าน = ปัดฉา ตับปะติ ทุกกะตัง
คำแปล = ความชั่วย่อมเผาผลาญในภายหลัง.
คำบาลี = กตญฺจ สุกตํ เสยฺโย.
คำอ่าน = กะตันจะ สุกะตังเสยโย
คำแปล = ความดี ทำนั่นแล ดีกว่า.
คำบาลี = น ตํ กมฺมํ กตํ สาธุ ยํ กตฺวา อนุตปฺปติ.
คำอ่าน = นะตังกัมมัง กะตังสาธุ ยังกัดวา อะนุตับปะติ
คำแปล = ทำกรรมใดแล้วร้อนใจภายหลัง กรรมที่ทำแล้วนั้นไม่ดี.
คำบาลี = ตญฺจ กมฺมํ กตํ สาธุ ยํ กตฺวา นานุตปฺปติ.
คำอ่าน = ตันจะกัมมัง กะตังสาธุยัง กัดวานานุตับปะติ
คำแปล = ทำกรรมใดแล้วไม่ร้อนใจภายหลัง กรรมที่ทำแล้วนั้นแลเป็นดี.
คำบาลี = สุกรานิ อสาธูนิ อตฺตโน อหิตานิ จ.
คำอ่าน = สุกะรานิ อะสาธูนิ อัตตะโน อะหิตานิจะ
คำแปล = การที่ไม่ดีและไม่เป็นประโยชน์แก่ตน ทำได้ง่าย.
คำบาลี = ยํ เว หิตญฺจ สาธุญฺจ ตํ เว ปรมทุกฺกรํ.
คำอ่าน = ยังเวหิตันจะ สาทันจะตังเว ปะระมะทุกกะรัง
คำแปล = การใดแลเป็นประโยชน์ด้วย ดีด้วย การนั้นแลทำได้ยากยิ่ง.
คำบาลี = น หิ ตํ สุลภํ โหติ สุขํ ทุกฺกฏการินา.
คำอ่าน = นะหิตัง สุละพังโหติ สุขัง ทุกกะตะการินา
คำแปล = สุขไม่เป็นผลอันคนทำชั่วจะได้ง่ายเลย.
คำบาลี = กลฺยาณการี กลฺยาณํ. ปาปการี จ ปาปกํ.
คำอ่าน = กันยานะการี กันยานัง ปาปะการี จะปาปะกัง
คำแปล = สัตวโลกย่อมเป็นไปตามกรรม.
คำบาลี = นิสมฺม กรณํ เสยฺโย.
คำอ่าน = นิสัมมะ กะระนัง เสยโย
คำแปล = ใคร่ครวญก่อนแล้วจึงทำ ดีกว่า.
คำบาลี = กตสฺส นตฺถิ ปฏิการํ.
คำอ่าน = กะตัดสะ นัดถิ ปะติการัง
คำแปล = สิ่งที่ทำแล้ว ทำคืนไม่ได้.
คำบาลี = กยิรา เจ กยิราเถนํ.
คำอ่าน = กะยิราเจ กะยิราเถนัง
คำแปล = ถ้าจะทำ ก็พึงทำการนั้น (จริง ๆ).
คำบาลี = กเรยฺย วากฺยํ อนุกมฺปกานํ.
คำอ่าน = กะเรยยะ วากุยัง อะนุกัมปะกานัง
คำแปล = ควรทำตามถ้อยคำของผู้เอ็นดู.
คำบาลี = กาลานุรูปํว ธุรํ นิยุญฺเช.
คำอ่าน = กาลานุรูปังวะ ธุรังนิยุนเช
คำแปล = พึงประกอบธุระให้เหมาะแก่กาลเทียว.
คำบาลี = รกฺเขยฺย อตฺตโน สาธุํ ลวณํ โลณตํ ยถา.
คำอ่าน = รักเขยยะ อัตตะโนสาทัง ละวะนังโลนะตัง ยะถา
คำแปล = พึงรักษาความดีของตนไว้ ดังเกลือรักษาความเค็ม.
คำบาลี = กิจฺจานุกุพฺพสฺส กเรยฺย กิจฺจํ
คำอ่าน = กิดจานุกุบพัดสะ กะเรยยะกิดจัง
คำแปล = พึงทำกิจแก่ผู้ช่วยทำกิจ.
คำบาลี = นานตฺถกามสฺส กเรยฺย อตฺถํ.
คำอ่าน = นานัดถะกามัดสะ กะเรยยะอัตถัง
คำแปล = ไม่พึงทำประโยชน์แก่ผู้มุ่งความพินาศ.
คำบาลี = มา จ สาวชฺชมาคมา.
คำอ่าน = มาจะ สาวัดชะมาคะมา
คำแปล = อย่ามาถึงกรรมอันมีโทษเลย.
============
๒.อัปปมาทวรรค - หมวดไม่ประมาท
============
คำบาลี = อปฺปมาโท อมตํปทํ.
คำอ่าน = อับปะมาโท อะมะตังปะทัง
คำแปล = ความไม่ประมาท เป็นทางไม่ตาย.
คำบาลี = อปฺปมาทญฺจ เมธาวี ธนํ เสฏฺฐํว รกฺขติ
คำอ่าน = อับปะมาทันจะ เมทาวีทะนัง เสตะถังวะ รักขะติ
คำแปล = ปราชญ์ย่อมรักษาความไม่ประมาทไว้ เหมือนทรัพย์ประเสริฐสุด.
คำบาลี = อปฺปมาทํ ปสํสนฺติ.
คำอ่าน = อับปะมาทัง ปะสังสันติ
คำแปล = บัณฑิตย่อมสรรเสริญความไม่ประมาท.
คำบาลี = อปฺปมาเท ปโมทนฺติ.
คำอ่าน = อับปะมาเท ปะโมทันติ
คำแปล = บัณฑิตย่อมบันเทิงในความไม่ประมาท.
คำบาลี = อปฺปมตฺตา น มียนฺติ.
คำอ่าน = อับปะมัดตา นะมียันติ
คำแปล = ผู้ไม่ประมาท ย่อมไม่ตาย.
คำบาลี = อปฺปมตฺโต หิ ฌายนฺโต ปปฺโปติ วิปุลํ สุขํ.
คำอ่าน = อับปะมัดโต หิชายันโต ปับโปติ วิปุลัง สุขัง
คำแปล = ผู้ไม่ประมาทพินิจอยู่ ย่อมถึงสุขอันไพบูลย์.
คำบาลี = อปฺปมตฺโต อุโภ อตฺเถ อธิคฺคณหาติ ปณฺฑิโต.
คำอ่าน = อับปะมัดโต อุโพ อัดเถ อะทิกคะนะหาติ ปันทิโต
คำแปล = บัณฑิตผู้ไม่ประมาท ย่อมได้รับประโยชน์ทั้งสอง.
คำบาลี = อปฺปมาเทน สมฺปาเทถ.
คำอ่าน = อับปะมาเทนะ สัมปาเทถะ
คำแปล = ท่านทั้งหลายจงยังความไม่ประมาทให้ถึงพร้อม.
คำบาลี = อปฺปมาทรตา โหถ.
คำอ่าน = อับปะมาทะระตา โหถะ
คำแปล = ท่านทั้งหลายจงเป็นผู้ยินดีในความไม่ประมาท.
============
๓.กิเลสวรรค - หมวดกิเลส
============
คำบาลี = สงฺกปฺปราโค ปุริสสฺส กาโม.
คำอ่าน = สังกับปะราโค ปุริสัดสะ กาโม
คำแปล = ความกำหนัดเพราะดำริ เป็นกามของคน.
คำบาลี = น สนฺติ กามา มนุเชสุ นิจฺจา.
คำอ่าน = นะสันติ กามา มะนุเชสุ นิดจา
คำแปล = กามทั้งหลายที่เที่ยง ไม่มีในมนุษย์.
คำบาลี = กาเมหิ โลกมฺหิ น อตฺถิ ติตฺติ.
คำอ่าน = กาเมหิ โลกัมหิ นะอัดถิ ติดติ
คำแปล = ความอิ่มด้วยกามทั้งหลาย ไม่มีในโลก.
คำบาลี = น กหาปณวสฺเสน ติตฺติ กาเมสุ วิชฺชติ.
คำอ่าน = นะกะหาปะนะวัดเสนะ ติดติ กาเมสุ วิดชะติ
ความอิ่มในกามทั้งหลาย ย่อมไม่มีเพราะฝนคือกหาปณะ.
คำบาลี = นตฺถิ กามา ปรํ ทุกฺขํ.
คำอ่าน = นัดถิกามา ปะรังทุกขัง
คำแปล = ทุกข์ (อื่น) ยิ่งกว่ากาม ย่อมไม่มี.
คำบาลี = นตฺถิ ตณฺหาสมา นที.
คำอ่าน = นัดถิ ตันหาสะมา นะที
คำแปล = แม่น้ำเสมอด้วยตัณหา ไม่มี.
คำบาลี = อิจฺฉา โลกสฺมิ ทุชฺชหา.
คำอ่าน = อิดฉา โลกัดมิ ทุดชะหา
คำแปล = ความอยากละได้ยากในโลก.
คำบาลี = อิจฺฉา หิ อนนฺตโคจรา.
คำอ่าน = อิดฉาหิ อะนันตะโคจะรา
คำแปล = ความอยากมีอารมณ์หาที่สุดมิได้เลย.
คำบาลี = อิจฺฉา นรํ ปริกสฺสติ.
คำอ่าน = อิดฉานะรัง ปะริกัดสะติ
คำแปล = ความอยากย่อมเสือไสซึ่งนรชน.
คำบาลี = นตฺถิ ราคสโม อคฺคิ.
คำอ่าน = นัดถิ ราคะสะโม อักคิ
คำแปล = ไฟเสมอด้วยราคะ ไม่มี.
คำบาลี = โลโภ ธมฺมานํ ปริปนฺโถ.
คำอ่าน = โลโพ ธัมมานัง ปะริปันโถ
คำแปล = ความโลภเป็นอันตรายแห่งธรรมทั้งหลาย.
คำบาลี = อติโลโภ หิ ปาปโก.
คำอ่าน = อะติโลโพ หิปาปะโก
คำแปล = ความละโมบเป็นบาปแท้.
คำบาลี = นตฺถิ โมหสมํ ชาลํ.
คำอ่าน = นัดถิ โมสะหะมัง ชาลัง
คำแปล = ข่ายเสมอด้วยโมหะ ไม่มี.
คำบาลี = ภิยฺโย จ กาเม อภิปตฺถยนฺติ.
คำอ่าน = พิโยจะกาเม อะพิปัดถะยันติ
คำแปล = ผู้บริโภคกาม ย่อมปรารถนากามยิ่งขึ้นไป.
คำบาลี = อูนา ว หุตฺวาน ชหนฺติ เทหํ.
คำอ่าน = อูนาวะ หุดวานะ ชะหันติเทหัง
คำแปล = ผู้บริโภคกามเป็นผู้พร่อง ละร่างกายไป.
คำบาลี = โภคตณฺหาย ทุมฺเมโธ หนฺติ อญฺเว อตฺตนํ.
คำอ่าน = โพคะตันหายะ ทำเมโท หันติอันเว อัดตะนัง
คำแปล = ผู้มีปัญญาทราม ย่อมฆ่าตนเองเหมือนฆ่าผู้อื่น เพราะอยากได้ โภคทรัพย์.
คำบาลี = อวิชฺชานิวุตา โปสา.
คำอ่าน = อะนิดชานิวุตา โปสา
คำแปล = คนทั้งหลายอันอวิชชาหุ้มห่อไว้.
============
๔.จิตตวรรค - หมวดจิต
============
คำบาลี = จิตฺเต สงฺกิลิฏเฐ ทุคฺคติ ปาฏิกงฺขา.
คำอ่าน = จิดเต สังกิลิตะเถ ทุกคะติ ปาติกังขา
คำแปล = เมื่อจิตเศร้าหมองแล้ว ทุคติเป็นอันต้องหวัง.
คำบาลี = จิตฺเต อสงฺกิลิฏฺเฐ สุคติ ปาฏิกงฺขา.
คำอ่าน = จิดเต อะสังกิลิตะเถ สุคะติ ปาติกังขา
คำแปล = เมื่อจิตไม่เศร้าหมองแล้ว สุคติเป็นอันหวังได้
คำบาลี = จิตฺตสฺส ทมโถ สาธุ.
คำอ่าน = จิดตัดสะ ทะมะโถ สาธุ
คำแปล = การฝึกจิตเป็นความดี.
คำบาลี = จิตฺตํ ทนฺตํ สุขาวหํ.
คำอ่าน = จิดตัง ทันตัง สุขาวะหัง
คำแปล = จิตที่ฝึกแล้ว นำสุขมาให้.
คำบาลี = จิตฺตํ คุตฺตํ สุขาวหํ.
คำอ่าน = จิดตัง คุดตัง สุขาวะหัง
คำแปล = จิตที่คุ้มครองแล้ว นำสุขมาให้.
คำบาลี = จิตฺตํ อตฺตโน อุชุกมกํสุ.
คำอ่าน = จิดตัง อัดตะโน อุชุกะมะกังสุ
คำแปล = คนฉลาดได้ทำจิตของตนให้ซื่อตรง.
คำบาลี = สจิตฺตปริยายกุสลา ภเวยฺยุํ.
คำอ่าน = สะจิดตะ ปะริยายะกุสะลา พะเวยยุ
คำแปล = พึงเป็นผู้ฉลาดในกระบวนจิตของตน.
คำบาลี = เตลปตฺตํ ยถา ปริหเรยฺย เอวํ สจิตฺตมนุรกฺเข.
คำอ่าน = เตละปัดตังยะถา ปะริหะเรยยะเอวัง สะจิดตะมะนุรักเข
คำแปล = พึงรักษาจิตของตน. เหมือนคนประคองบาตรเต็มด้วยน้ำมัน.
คำบาลี = สจิตฺตมนุรกฺขถ.
คำอ่าน = สะจิดตะมะ นุรักขะถะ
คำแปล = จงตามรักษาจิตของตน.
คำบาลี = จิตฺตํ รกฺเขถ เมธาวี.
คำอ่าน = จิดตัง รักเขถะ เมธาวี
คำแปล = ผู้มีปัญญาพึงรักษาจิต.
คำบาลี = ยโต ยโต จ ปาปกํ ตโต ตโต มโน นิวารเย.
คำอ่าน = ยะโตยะโต จะปาปะกัง ตะโตตะโต นะโม นิวาระเย
คำแปล = ก็บาปเกิดจากอารมณ์ใด ๆ พึงห้ามใจจากอารมณ์นั้นๆ
============
๕.โกธวรรค - หมวดโกรธ
============
คำบาลี = น หิ สาธุ โกโธ.
คำอ่าน = นะหิ สาธุ โกโธ
คำแปล = ความโกรธไม่ดีเลย.
คำบาลี = โกโธ สตฺถมลํ โลเก.
คำอ่าน = โกโธ สัดถะมะลัง โลเก
คำแปล = ความโกรธเป็นดังสนิมศัสตราในโลก.
คำบาลี = อนตฺถชนโน โกโธ.
คำอ่าน = อะนัดถะชะนะโน โกโธ
คำแปล = ความโกรธก่อความพินาศ.
คำบาลี = อนฺธตมํ ตทา โหติ ยํ โกโธ สหเต นรํ.
คำอ่าน = อันทะตะมัง ตะทาโหติ ยังโกโท สะหะเตนะรัง
คำแปล = ความโกรธครอบงำนรชนเมื่อใด ความมืดมนย่อมมีเมื่อนั้น
คำบาลี = อปฺโป หุตฺวา พหุ โหติ วฑฺฒเต โส อขนฺติโช.
คำอ่าน = อับโป หุดวา พะหุโหติ วัดทะเตโส อะขันติโช
คำแปล = ความโกรธน้อยแล้วมาก มันเกิดจากความไม่อดทนจึงทวีขึ้น.
คำบาลี = โกโธ ทุมฺเมธโคจโร.
คำอ่าน = โกโธ ทุมเมทะ โคจะโร
คำแปล = ความโกรธเป็นอารมณ์ของคนมีปัญญาทราม.
คำบาลี = โทโส โกธสมุฏฺฐาโน.
คำอ่าน = โทโส โกทะสะมุตะถาโน
คำแปล = โทสะมีความโกรธเป็นสมุฏฐาน.
คำบาลี = นตฺถิ โทสสโม คโห.
คำอ่าน = นัดถิ โทสะสะโม คะโห
คำแปล = ผู้จับเสมอด้วยโทสะ ไม่มี.
คำบาลี = นตฺถิ โทสสโม กลิ.
คำอ่าน = นัดถิ โทสะสะโมกะลิ
คำแปล = ความผิดเสมอด้วยโทสะไม่มี.
คำบาลี = โกธํ ฆตฺวา สุขํ เสติ.
คำอ่าน = โกทัง คัดวา สุขังเสติ
คำแปล = ฆ่าความโกรธได้ อยู่เป็นสุข.
คำบาลี = โกธํ ฆตฺวา น โสจติ.
คำอ่าน = โกทัง คัดวา นะโสจะติ
คำแปล = ฆ่าความโกรธได้ ไม่เศร้าโศก.
คำบาลี = โกธาภิภูโต กุสลํ ชหาติ.
คำอ่าน = โกธาภิภูโต กุสะลัง ชะหาติ
คำแปล = ผู้ถูกความโกรธครอบงำ ย่อมละกุศลเสีย.
คำบาลี = โกธโน ทุพฺพณฺโณ โหติ.
คำอ่าน = โกทะโน ทุบพันโน โหติ
คำแปล = คนมักโกรธ ย่อมมีผิวพรรณเศร้าหมอง.
คำบาลี = ทุกฺขํ สยติ โกธโน.
คำอ่าน = ทุกขัง สะยะติ โกทะโน
คำแปล = คนมักโกรธ ย่อมอยู่เป็นทุกข์.
คำบาลี = อโถ อตฺถํ คเหตฺวาน อนตฺถํ ปฏิปชฺชติ.
คำอ่าน = อะโถอัดถัง คะเหดวานะ อะนัดถัง ปะติปัดชะติ
คำแปล = คนมักโกรธถือเอาประโยชน์แล้ว กลับประพฤติไม่เป็นประโยชน์.
คำบาลี = โกธาภิภูโต ปุริโส ธนชานิ นิคจฺฉติ.
คำอ่าน = โกธาภิภูโต ปุริโส ทะนะชานิ นิคัดฉะติ
คำแปล = ผู้ถูกความโกรธครอบงำ ย่อมถึงความเสื่อมทรัพย์.
คำบาลี = โกธสมฺมทสมฺมตฺโต อายสกฺยํ นิคจฺฉติ.
คำอ่าน = โกทะสัมมะทะ สัมมัดโต อายะสักยัง นิคัดฉะติ
คำแปล = ผู้เมามึนด้วยความโกรธ ย่อมถึงความไร้ยศศักดิ์.
คำบาลี = ญาติมิตฺตา สุหชฺชา จ ปริวชฺเชนฺติ โกธนํ.
คำอ่าน = ยาติมิดตา สุหัดชา จะ ปะริวัดเชนติ โกทะนัง
คำแปล = ญาติมิตรและสหาย ย่อมหลีกเลี่ยงคนมักโกรธ.
คำบาลี = กุทฺโธ อตฺถํ น ชานาติ.
คำอ่าน = กุดโท อัดถัง นะชานาติ
คำแปล = ผู้โกรธ ย่อมไม่รู้อรรถ.
คำบาลี = กุทฺโธ ธมฺมํ น ปสฺสติ.
คำอ่าน = กุดโทธัมมัง นะปัดสะติ
คำแปล = ผู้โกรธ ย่อมไม่เห็นธรรม.
คำบาลี = ยํ กุทฺโธ อุปโรเธติ สุกรํ วิย ทุกฺกรํ.
คำอ่าน = ยังกุดโท อุปะโรเทติ สุกะรัง วิยะทุกกะรัง
คำแปล = ผู้โกรธจะผลาญสิ่งใด สิ่งนั้นทำยากก็เหมือนทำง่าย.
คำบาลี = ปจฺฉา โส วิคเต โกเธ อคฺคิทฑฺโฒว ตปฺปติ.
คำอ่าน = ปัดฉาโสวิคะเต โกเท อักคิทัดโทวะ ตับปะติ
คำแปล = ภายหลัง เมื่อความโกรธหายแล้ว เขาย่อมเดือดร้อนเหมือน ถูกไฟไหม้.
คำบาลี = โกเธน อภิภูตสฺส น ทีปํ โหติ กิญฺจินํ.
คำอ่าน = โกเทนะ อะพิพูตัดสะ นะทีปังโหติ กินจินัง
คำแปล = ผู้ถูกความโกรธครอบงำ ย่อมไม่มีที่พำนักสักนิดเดียว.
คำบาลี = หนฺติ กุทฺโธ สมาตรํ.
คำอ่าน = หันติกุดโท สะมาตะรัง
คำแปล = ย่อมฆ่ามารดาของตนได้.
คำบาลี = โกธชาโต ปราภโว.
คำอ่าน = โกทะชาโต ปะราพะโว
คำแปล = ผู้เกิดความโกรธแล้ว เป็นผู้ฉิบหาย.
คำบาลี = โกธํ ทเมน อุจฺฉินฺเท.
คำอ่าน = โกทัง ทะเมนะ อัดฉินเท
คำแปล = พึงตัดความโกรธด้วยความข่มใจ.
คำบาลี = มา โกธสฺส วสํ คมิ.
คำอ่าน = มาโกทัดสะ วะสังคะมิ
คำแปล = อย่าลุอำนาจความโกรธ.
============
๖.มิตตวรรค - หมวดมิตร
============
คำบาลี = สตฺโถ ปวสโต มิตฺตํ.
คำอ่าน = สัดโถ ปะวะสะโต มิดตัง.
คำแปล = หมู่เกวียน (หรือต่าง) เป็นมิตรของคนเดินทาง.
คำบาลี = มาตา มิตฺตํ สเก ฆเร.
คำอ่าน = มาตา มิดตัง สะเก คะเร.
คำแปล = มารดาเป็นมิตรในเรือนของตน.
คำบาลี = สหาโย อตฺถชาตสฺส โหติ มิตฺตํ ปุนปฺปุนํ.
คำอ่าน = สะหาโย อัดถะชาสัดสะ โหติ มิดตัง ปุนับปุนัง.
คำแปล = สหาย เป็นมิตรของคนมีความต้องการเกิดขึ้นเนือง ๆ.
คำบาลี = สพฺพตฺถ ปูชิโต โหติ โย มิตฺตานํ น ทุพฺภติ.
คำอ่าน = สับพัดถะ ปูชิโต โหติ โย มิดตานัง นะทุบพะติ.
คำแปล = ผู้ไม่ประทุษร้ายมิตร ย่อมมีผู้บูชาในที่ทั้งปวง.
คำบาลี = สพฺเพ อมิตฺเต ตรติ โย มิตฺตานํ น ทุพฺภติ.
คำอ่าน = สับเพ อะมิดเต ตะระติ โย มิดตานัง ทุบพะติ.
คำแปล = ผู้ไม่ประทุษร้ายมิตร ย่อมผ่านพ้นศัตรูทั้งปวง.
คำบาลี = มิตฺตทุพฺโภ หิ ปาปโก.
คำอ่าน = มิดตะทุบโพ หิ ปาปะโก.
คำแปล = ผู้ประทุษร้ายมิตร เป็นคนเลวแท
คำบาลี = ปาปมิตฺโต ปาปสโข ปาปอาจารโคจโร.
คำอ่าน = ปาปะมิดโต ปาปะสะโข ปาปะอาจาระโคจะโร.
คำแปล = มีมิตรเลวมีเพื่อนเลว ย่อมมีมรรยาทและที่เที่ยวเลว.
คำบาลี = ภริยา ปรมา สขา.
คำอ่าน = พะริยา ปะระมา สะขา.
คำแปล = ภริยาเป็นเพื่อนสนิท.
คำบาลี = นตฺถิ พาเล สหายตา.
คำอ่าน = นัดถิ พาเล สะหายะตา.
คำแปล = ความเป็นสหาย ไม่มีในคนพาล.
คำบาลี = อตฺถมฺหิ ชาตมฺหิ สุขา สหายา.
คำอ่าน = อัดถัมหิ ชาตัมหิ สุขา สะหายา.
คำแปล = เมื่อความต้องการเกิดขึ้น สหายเป็นผู้นำสุขมาให้.
คำบาลี = สเจ ลเภถ นิปกํ สหายํ จเรยฺย เตนตฺตมโน สติมา.
คำอ่าน = สะเจ ละเพถะ นิบกัง สะหายัง จะเรยยะ เตนัดตะมะโน สะติมา.
คำแปล = ถ้าได้สหายผู้รอบคอบ พึงพอใจมีสติเที่ยวไปกับเขา.
คำบาลี = โน เจ ลเภถ นิปกํ สหายํ เอโก จเร น จ ปาปานิ กริยา.
คำอ่าน = โนเจ ละเพถะ นิบกัง สะหายัง เอโก นะจะ ปาปานิ กะริยา.
คำแปล = ถ้าไม่ได้สหายผู้รอบคอบ พึงเที่ยวไปคนเดียวและไม่พึงทำความชั่ว.
============
๗.วาจาวรรค - หมวดวาจา
============
คำบาลี= หทยสฺส สทิสี วาจา.
คำอ่าน= หะทะยัดสะ สะทิสี วาจา.
คำแปล= วาจาเช่นเดียวกับใจ.
คำบาลี= โมกฺโข กลฺยาณิยา สาธุ.
คำอ่าน= โมกโข กันยานิยา สาทุ.
คำแปล= เปล่งวาจางาม ยังประโยชน์ให้สำเร็จ.
คำบาลี= มุตฺวา ตปฺปติ ปาปิกํ.
คำอ่าน= มัดวา ตับปะติ ปาปิกัง.
คำแปล= คนเปล่งวาจาชั่ว ย่อมเดือดร้อน.
คำบาลี= ทุฏฺฐสฺส ผรุสา วาจา.
คำอ่าน= ทุตะถัดสะ ผะรุสา วาจา.
คำแปล= คนโกรธมีวาจาหยาบ.
คำบาลี= อภูตวาที นิรยํ อุเปติ.
คำอ่าน= อะพูตะวาที นิระยัง อุเปติ.
คำแปล= คนพูดไม่จริง ย่อมเข้าถึงนรก.
คำบาลี= สํโวหาเรน โสเจยฺยํ เวทิตพฺพํ.
คำอ่าน= สังโวหาเรนะ โสเจยยัง เวทิตับพัง.
คำแปล= ความสะอาด พึงรู้ได้ด้วยถ้อยคำ.
คำบาลี= วาจํ มุญฺเจยฺย กลฺยาณิ.
คำอ่าน= วาจัง มุนเจยยะ กันยานิ.
คำแปล= ควรเปล่งวาจางาม.
คำบาลี= สณฺหํ คิรํ อตฺถวติ ปมุญฺเจ.
คำอ่าน= สันหัง คิรัง อัดถะวะติ ปะมุนเจ.
คำแปล= ควรเปล่งวาจาไพเราะที่มีประโยชน์.
คำบาลี= ตเมว วาจํ ภาเสยฺย ยายตฺตานํ น ตาปเย.
คำอ่าน= ตะเมวะ วาจัง พาเสยยะ ยายัดตานัง นะ ตาปะเย.
คำแปล= ควรกล่าวแต่วาจาที่ไม่ยังตนให้เดือดร้อน.
คำบาลี= มนุญฺญเมว ภาเสยฺย.
คำอ่าน= มะนุนยะเมวะ พาเสยยะ.
คำแปล= ควรกล่าวแต่วาจาที่น่าพอใจ.
คำบาลี= นามนุญฺญํ กุทาจนํ.
คำอ่าน= นามะนุนยัง กุทาจะนัง.
คำแปล= ในกาลไหน ๆ ก็ไม่ควรกล่าววาจาไม่น่าพอใจ.
คำบาลี= วาจํ ปมุญฺเจ กุสลํ นาติเวลํ.
คำอ่าน= วาจัง ปะมุนเจ กุสะลัง นาติเวลัง.
คำแปล= ไม่ควรเปล่งวาจาที่ดี ให้เกินกาล.
คำบาลี= น หิ มุญฺเจยฺย ปาปิกํ.
คำอ่าน= นะหิ มุนเจยยะ ปาปิกัง.
คำแปล= ไม่ควรเปล่งวาจาชั่วเลย.
============
๘.สุขวรรค - หมวดสุข
============
คำบาลี= สพฺพตถ ทุกฺขสฺส สุขํ ปหานํ
คำอ่าน= สัพพะตะถะ ทุกขัสสะ สุขัง ปะหานัง
คำแปล= ละเหตุทุกข์ได้เป็นสุขในที่ทั้งปวง
คำบาลี= อพฺยา ปชฺฌํ สุขํ โลเก
คำอ่าน= อัพยา ปัดชัง สุขัง โลเก
คำแปล= ความไม่เบียดเบียนเป็นสุขในโลก
คำบาลี= นตฺถิ สนฺติปรํ สุขํ
คำอ่าน= นัตถิ สันติปะรัง สุขัง
คำแปล= ความสุขอื่นใด ยิ่งกว่าความสงบไม่มี
คำบาลี= นิพฺพานํ ปรมํ สุขํ
คำอ่าน= นิบพานัง ปะระมัง สุขัง
คำแปล= นิพพานเป็นสุขอย่างยิ่ง
คำบาลี= อทสฺสเนน พาลานํ นิจฺจเมว สุขี สิยาํ
คำอ่าน= อะทัดสะเนนะ พาลานัง นิดจะเมวะ สุขี สิยา
คำแปล= จะพึงมีความสุขเป็นนิตย์ ก็เพราะไม่พบเห็นคนพาล
คำบาลี= สุขํ สุปติ พุทฺโธ จ เยน เมตฺตา สุภาวิตาํ
คำอ่าน= สุขัง สุปะติ พุธโท จะเยนะ เมตตา สุภาวิตา
คำแปล= ผู้เจริญเมตตาดีแล้วย่อมหลับและตื่นเป็นสุข
============
๙.เสวนาวรรค - หมวดคบหา
============
คำบาลี= วิสฺสาสา ภยมนฺเวติ
คำอ่าน= วิดสาสา พะยะมันเวติ
คำแปล= เพราะความไว้ใจภัยจึงตามมา
คำบาลี= อติจิรํ นิวาเสน ปิโย ภวติ อปฺปิโย
คำอ่าน= อะติจิรัง นิวาเสนะ ปิโยภะวะติ อัปปิโย
คำแปล= เพราะอยู่ด้วยกันนานเกินไป คนที่รักกันก็มักหน่าย
คำบาลี= ยํ เว เสวติ ตาทิโส
คำอ่าน= ยังเว เสวะติ ตาทิโส
คำแปล= คบคนใดก็เป็นเช่นคนนั้น
คำบาลี= ทุกฺโข พาเลหิ สํวาโส อมิเตเนว สพฺพทา
คำอ่าน= ทุกโข พาเลหิ สังวาโส อะมิเตเนวะ สับพะทา
คำแปล= อยู่ร่วมกับคนพาลนำทุกข์มาให้เสมอไป เหมือนอยู่ร่วมกับศัตรู
คำบาลี= ธีโร จ สุขสํวาโส ญาตีนํว สมาคโม
คำอ่าน= ธีโร จะสุขะสังวาโส ยาตีนังวะ สะมาคะโม
คำแปล= อยู่ร่วมกับปราชญ์นำสุขมาให้ เหมือนสมาคมกับญาติ
============
๑๐.ปกิณณกวรรค - หมวดเบ็ดเตล็ด
============
คำบาลี= โลโกปตฺถมฺภิกา เมตฺตา
คำอ่าน= โลโกปัตถัมภิกา เมตตา
คำแปล= เมตตาเป็นเครื่องค้ำจุนโลก
คำบาลี= อรติ โลกนาสิกา
คำอ่าน= อะระติ โลกะนาสิกา
คำแปล= ความริษยาเป็นเหตุทำโลกให้ฉิบหาย
คำบาลี= อโรคฺยปรมา ลาภา
คำอ่าน= อะโรคยะปะระมา ลาภา
คำแปล= ความไม่มีโรค เป็นลาภอย่างยิ่ง
คำบาลี= กาโล ฆสติ ภูตานิ สพฺพาเนว สหตฺตนา
คำอ่าน= กาโล คะสะติ ภูตานิ สับพาเวนะ สะหัตตะนา
คำแปล= กาลเวลา ย่อมกินสรรพสัตว์พร้อมทั้งตัวมันเอง
คำบาลี= สพฺพญฺจ ปฐวึ ทชฺชา นากตญฺญุมภิราธเย
คำอ่าน= สับพันจะ ปะถะวี ทัดชา นากะตันยุมะภิราธะเย
คำแปล= ถึงให้แผ่นดินทั้งหมด ก็ยังคนอกตัญญูให้จงรักไม่ได้
คำบาลี= หนนฺติ โภคา ทุมฺเมธํ
คำอ่าน= หะนันติ โภคา ทุมเมธัง
คำแปล= โภคทรัพย์ ย่อมฆ่าคนมีปัญญาทราม
คำบาลี= สกฺกาโร กาปุริสํ หนฺติ
คำอ่าน= สักกาโร กาปุริสัง หันติ
คำแปล= สักการะ ย่อมฆ่าคนชั่วเสีย
คำบาลี= นตฺถิ โลเก รโห นาม ปาปกมฺมํ ปกุพฺพโต
คำอ่าน= นัตถิโลเก ระโหนามะ ปาปะกัมมัง ปักุบพะโต
คำแปล= ชื่อว่าที่ลับของผู้ทำบาปกรรม ไม่มีในโลก
คำบาลี= โภคา สนฺนิจยํ ยนฺติ วมฺมิโกวูปจียติ
คำอ่าน= โภคา สันนิจะยัง ยันติ วัมมิโกวูปะจียะติ
คำแปล= โภคทรัพย์ของผู้ครองเรือนดี ย่อมถึงความพอกพูน เหมือนจอมปลวกกำลังก่อขึ้น
คำบาลี= นปฺปฏิกงฺเข อนาคตํ
คำอ่าน= นับปะติกังเข อะนาคะตัง
คำแปล= ไม่ควรหวังในสิ่งที่ยังมาไม่ถึง
============
๑๑.หมวดการศึกษา - ปรัชญาการดำเนินชีวิต
============
คำบาลี - หินชจฺโจปิ เจ โหติ อุฏฺฐาตา ธิติมา นโร อาจารสีลสมฺปนฺโน นิเส อคฺคีว ภาสติ
คำอ่าน - หินะชัดโจปิ เจโหติิ อุตถาตา ทิติมา นะโร อาจาระสีละ สัมปันโน นิเส อักคีวะ พาสะติ
คำแปล - คนเราถึงมีชาติกำเนิดต่ำ แต่หากขยันหมั่น เพียร มีปัญญาประกอบด้วยอาจาระ และ ศีล ก็รุ่งเรืองได้ เหมือนไฟถึงอยู่ในคืนมืดก็สว่างไสว
คำบาลี - โน เจ อสฺส สกา พุทฺธิ วินโย วา สุสิกฺขิโต วเน อนฺธมหึโสว จเรยฺย พหุโก ชโน
คำอ่าน - โนเจอัตสะ สะกา พุดทิ วินะโย วาสุสิกขิโต วะเน อันทะมะหึโสวะ จะเรยยะ พะหุโก ชะโน
คำแปล - ถ้าไม่มีพุทธิปัญญา แลมิได้ศึกษาระเบียบ วินัยคนทั้งหลายก็จะดำเนินชีวิต เหมือนดัง กระบือบอดในกลางป่า
คำบาลี - สากจฺฉาย ปญฺญา เวทิตพฺพา
คำอ่าน - สากัดฉาย ปันยา เวทิตับพา
คำแปล - ความมีปัญญา ย่อมรู้ได้จากการสนทนา
คำบาลี - ปุตฺเต วิชฺชาสุ ฐาปย
คำอ่าน - ปัตเต วิดชาสุ ถาปะยะ
คำแปล - บิดามารดา พึงให้บุตรเรียนศิลปวิทยา
คำบาลี - โยคา เว ชายเต ภูริ
คำอ่าน - โยคา เว ชายะเต พูริ
คำแปล - ปัญญา ย่อมเกิดขึ้น เพราะการฝึกฝน
คำบาลี - ปญฺญาว ธเนน เสยฺโย
คำอ่าน - ปันยาวะ ทะเนนะ เสยโย
คำแปล - ปัญญานั่นแหละ ประเสริฐกว่าทรัพย์
คำบาลี - สุสฺสูสํ ลภเต ปญฺญํ
คำอ่าน - สัตสูสัง ละพะเต ปันยัง
คำแปล - ผู้ตั้งใจศึกษา ย่อมได้ปัญญา
คำบาลี - ปญฺญา นรานํ รตนํ
คำอ่าน - ปันยา นะรานัง ระตะนัง
คำแปล - ปัญญาเปรียบเสมือน เครื่องประดับแห่งตน
คำบาลี - ปญฺญา โลกสฺมิ ปชฺโชโต
คำอ่าน - ปันยา โลกัตมิ ปัดโชโต
คำแปล - ปัญญาเป็นแสงสว่างในโลก
คำบาลี - อวิทฺทสู มารวสานุวตฺติโน
คำอ่าน - อะวิตทะสู มาระวะสานุ วัตติโน
คำแปล - คนโง่ มักตกอยู่ในอำนาจ แห่งมาร
============
๑๒.หมวดตน - การฝึกตน
============
คำบาลี - อตฺตานํ ทมยนฺติ สุพฺพตา
คำอ่าน - อัตตานัง ทะมะยันติ สัพพะตา
แปลว่า - ผู้ประพฤติดี ย่อมฝึกตนอยู่เป็นนิจ
คำบาลี - อตฺตา หเว ชิตํ เสยฺโย
คำอ่าน - อัตตา หะเว ชิตัง เสยโย
แปลว่า - ชนะตนนั่นแหละ เป็นดี
คำบาลี - ลพฺภา ปิยา โอจิตฺเตน ปจฺฉา
คำอ่าน - ลับพา ปิยาโอจิตเตนะ ปัดฉา
แปลว่า - ตระเตรียมตนให้ดีเสียก่อนแล้ว ต่อไปจะได้สิ่งอันเป็นที่รัก
คำบาลี - ยทตฺตครหิ ตทกุพฺพมาโน
คำอ่าน - ยะทัตตะคะระหิ ตะทะกุบพะมาโน
แปลว่า - ติตนเองเพราะเหตุใด ไม่ควรทำเหตุนั้น
คำบาลี - สุทฺธิ อสุทฺธิ ปจฺจตฺตํ
คำอ่าน - สุดทิ อะสุดทิ ปัดจัดตัง
แปลว่า - ความบริสุทธิ์และไม่บริสุทธิ์ เป็นของเฉพาะตัว
คำบาลี - สทตฺถปสุโต สิยา
คำอ่าน - สะทัดถะปะโต สิยา
แปลว่า - พึงขวนขวายในเป้าหมายของตน
คำบาลี - นาญฺญํ นิสฺสาย ชีเวยฺย
คำอ่าน - นานยัง นิดสายะ ชีเวยยะ
แปลว่า - ไม่พึงอาศัยผู้อื่นยังชีพ
คำบาลี - กลฺยาณํ วต โภ สกฺขิ อตฺตานํ อติมญฺญสิ
คำอ่าน - กุนยานัง วะตะ โพ สุกขิ อัตตานัง อะติมันยะสิ
แปลว่า - ท่านเอ๋ย ! ท่านก็สามารถทำดีได้ ไยจึงมาดูหมิ่นตัวเองเสีย
คำบาลี - สนาถา วิหรถ มา อนาถา
คำอ่าน - สะนาถา วิหะระถะ มา อะนาถา
แปลว่า - จงอยู่อย่างมีหลักยึดเหนี่ยวใจ อย่าเป็นคนไร้ที่พึ่ง
คำบาลี - ปเรสํ หิ โส วชฺชานิ โอปุนาติ ยถาภุสํ อตฺตโน ปน ฉาเทติ กลึว กิตวา สโฐ
คำอ่าน - ปะเรสัง หิโส วัดชานิ โอปุนาติ ยะถาพุสัง อัตตะโน ปะนะ ฉาเทติ กะลีวะ กิตะวา สะโถ
แปลว่า - โทษคนอื่นเที่ยวกระจาย เหมือนโปรยแกลบ แต่โทษตนปิดไว้ เหมือนพรานนกเจ้าเล่ห์แฝงตัวบังกิ่งไม้
============
๑๓.หมวดการแสวงหาสุข
============
คำบาลี - น หึสนฺติ อกิญฺจนํ
คำอ่าน - นะหึสันติ อะกินจะนัง
แปลว่า - ไม่มีอะไรเลย ไม่มีใครเบียดเบียน
คำบาลี - สุขิโน วตารหนฺโต
คำอ่าน - สุขิโน วะตาระหันโต
แปลว่า - ท่านผู้ไกลกิเลส มีความสุขจริงหนอ
คำบาลี - สกิญฺจนํ ปสฺส วิหญฺญมานํ
คำอ่าน - สะกินจะนัง ปัดสะ วิหันยะมานัง
แปลว่า - คนมีห่วงกังวล ย่อมวุ่นวายอยู่
คำบาลี - ยาวเทวสฺสหู กิญฺจิ ตาวเทว อขาทิสํ
คำอ่าน - ยาวะเทวัดสะหู กินจิ ตาวะเทวะ อะขาทิสัง
แปลว่า - ตราบใด ยังมีชิ้นเนื้อคาบไว้นิดหน่อย ตราบนั้น ก็ยังถูกกลุ้มรุมยื้อแย่ง
คำบาลี - หิรญฺญํ เม สุวณฺณํ เม เอสา รตฺตินฺทิวา กถา ทุมฺเมธานํ มนุสฺสานํ อริยธมฺมํ อปสฺสตํ
คำอ่าน - หิรันยัง เม สุวันนัง เม เอสา รัดตินทิวา กะถาทัมเมทานัง มะนุดสานัง อะริยะทัมมัง อะปัดสะตัง
แปลว่า - พวกมนุษย์ผู้อ่อนปัญญา ไม่เห็นอริยธรรมสนทนาถกเถียงกันทั้งวันทั้งคืน แต่ในเรื่องที่ว่า เงินของเรา ทองของเรา
คำบาลี - อตีตํ นานุโสจนฺติ นปฺปชปฺปนฺติ นาคตํ ปจฺจุปฺปนฺเนน ยาเปนฺติ เตน วณฺโณ ปสีทติ
คำอ่าน - อะตีตัง นานุโสจันติ นับปะชับปันติ นาคะตัง
แปลว่า - ผู้ถึงธรรม ไม่เศร้าโศกถึงสิ่งที่ล่วงไปแล้ว ไม่ฝันเพ้อถึงสิ่งที่ยังไม่มาถึง ดำรงอยู่ด้วยสิ่งที่เป็นปัจจุบันฉะนั้น ผิวพรรณจึงผ่องใส
คำบาลี - โสจํ ปณฺฑุกิโส โหติ ภตฺตญฺจสฺส น รุจฺจติ อมิตฺตา สุมนา โหนฺติ สลฺลวิทฺธสฺส รุปฺปโต
คำอ่าน - โสจัง ปันทุกิโส โหติ พัดตันจัดสะ นะรุดจะติ อะมิตตา สุมะนา โหนติ สันละวิดทัดสะ รูบปะโต
แปลว่า - มัวเศร้าโศกอยู่ก็ซูบผอมลง อาหารก็ไม่อยากรับประทาน ศัตรูก็พลอยดีใจ ในเมื่อเขาถูกลูกศรแห่งความโศกเสียบแทงย่ำแย่อยู่
คำบาลี - อนาคตปฺปชปฺปาย อดีตสฺสานุโสจนา เอเตน พาลา สุสฺสนฺติ นโฬว หริโต ลุโต
คำอ่าน - อะนาคะตับ ปะชับปายะ อะดีตัดสานุโสจะนา
แปลว่า - ชนทั้งหลายผู้ยังอ่อนปัญญา เฝ้าแต่ฝันเพ้อถึง สิ่งที่ยังไม่มาถึง และ หวนละห้อยถึงความหลังอันล่วงไปแล้ว จึงซูบซีดหม่นหมอง เสมือนต้นอ้อสดที่เขาถอนขึ้นทิ้งไว้ในกลางแดด
คำบาลี - โย อตฺตโน ทุกฺขมนานุปุฏฺโฐ ปเวทเย ชนฺตุ อกาลรูเป อานนฺทิโน ตสฺส ภวนฺติ มิตฺตา หิเตสิโน ตสฺส ทุกฺขี ภวนฺติ
คำอ่าน - โย อัตตะโน ทุกขะมะนานุปุตะโถ ปะเวทะเย ชันตุ อะกาละรูเป อานันทิโน ตัดสะ พะวันติ มิตตา หิเตสิโน ตัดสะ ทุกขี พะวันติ
แปลว่า - ผู้ใดพอใครถามถึงทุกข์ของตน ก็บอกเขาเรื่อยไป ทั้งที่มิใช่กาลอันควร ผู้นั้นจะมีแต่มิตรชนิดเจ้าสำราญ ส่วนผู้หวังดีต่อเขาก็มีแต่ทุกข์
============
๑๔.หมวดเกื้อกูลสังคม
============
คำบาลี - ธนํ จเช องฺควรสฺส เหตุ
คำอ่าน - ธะนัง จะเช อังคะวะรัดสะ เหตุ
แปลว่า - พึงสละทรัพย์ เพื่อรักษาอวัยวะ
คำบาลี - องฺคํ จเช ชีวิตํ รกฺขมาโน
คำอ่าน - อังคัง จะเช ชีวิตัง รักขะมาโน
ปปลว่า - พึงสละอวัยวะ เพื่อรักษาชีวิต
คำบาลี - จเช มตฺตาสุขํ ธีโร
คำอ่าน - จะเช มัตตาสุขัง ธีโร
แปลว่า - ผู้ฉลาดควรสละสุขเล็กน้อย เพื่อสุขยิ่งใหญ่ของส่วนรวม
============
๑๕.หมวดวาจา
============
คำบาลี - วาจํ ปมุญเจ กุสลํ นาติเวลํ
คำอ่าน - วาจัง ปะมุยะเจ กุสะลัง นาติเวลัง
แปว่า - ไม่ควรเปล่งวาจาที่ดี ให้เกินแก่ควรกาล
คำบาลี - พทฺธาปิ ตตฺถ มุจฺจนฺติ ยตฺถ ธีรา ปภาสเร
คำอ่าน - พัดธาปิ ตัดถะ มัดจันติ ยัดถะ ธีรา ปะภาสะเร
แปลว่า - คนมีปัญญา แม้มีปัญหา และ ถูกผูกมัดอยู่ พอพูดในเรื่องใด ก็หลุดได้ในเรื่องนั้น
คำบาลี - หทยสฺส สทิสี วาจา
คำอ่าน - หะทะยัดสะ สะทิสี วาจา
แปลว่า - วาจาเช่นเดียวกับใจ
คำบาลี - น หิ มุญเจยฺย ปาปิกํ
คำอ่าน - นะหิ มุยะเจยยะ ปาปิกัง
แปลว่า - ไม่ควรเปล่งวาจาที่ชั่วเลย
คำบาลี - อพทฺธา ตตฺถ พชฺฌนฺติ
คำอ่าน - อะพัดธา ตัดถะ พัดชันติ
แปลว่า - คนพาลที่ยังไม่ถูกผูกมัด แต่พอพูดในเรื่องใด ก็ถูกผูกมัดตัวในเรื่องนั้น
คำบาลี - มุตฺวา ตปฺปติ ปาปิกํ
คำอ่าน - มุตวา ตับปะติ ปาปิกัง
แปลว่า - คนกล่าววาจาชั่ว ย่อมเดือดร้อน
คำลาลี - มนุญฺญเมว ภาเสยฺยํ
คำอ่าน - มะนุนยะเมวะ พาเสยยัง
แปว่า - ควรกล่าวแต่วาจา ที่น่าพอใจ
คำบาลี - ทุฏฺฐสฺส ผรุสา วาจา
คำอ่าน - ทุตะทัดสะ ผะรุสา วาจา
แปลว - คนโกรธมีวาจาหยาบ
คำบาลี - สจฺจํ เว อมตา วาจา
คำอ่าน - สัดจัง เว อะมะตา วาจา
แปลว่า - คำสัตย์แลเป็นวาจาที่ไม่ตาย
คำบาลี - อภูวาที นิรยํ อุเปติ
คำอ่าน - อะพูวาที นิระยัง อุเปติ
แปลว่า - คนพูดไม่จริง ย่อมเข้าถึงนรก